مناسبات علمای هند با حج و حرمین شریفین

مکه و مدینه، در مقام خاستگاه وحی و مقدس‌ترین مکان‌های عبادتی ـ زیارتی، در طول تاریخ محل رجوع مسلمانان از مذاهب مختلف بوده است. در این مقاله، ارتباطات و مناسبات علمای شیعه و سنیِ هندوستان با حرمین شریفین، که در قالب سفر برای انجام مناسک حج و عمره، زیارت پیامبر9  و بهره‌گیری از اندیشمندان ساکن در آن دو مکان مقدس صورت می‌گرفته، بررسی شده و نتایج این سفرها نیز روشن گردیده است. همچنین در این نوشته، متون تاریخی و برخی سفرنامه‌ها، به ویژه تاریخ علمای هند بررسی خواهد شد و آن دسته از عالمان دیار هندوستان که موفق به سفر مکه و مدینه شده‌اند، شناسایی گردیده و چگونگی سفر و دستاوردهای آنها از این سفر‌ها، مورد ارزیابی قرار گرفته است. مقالة حاضر، به روش توصیفی ـ تحلیلی است و گردآوری آن، به صورت کتابخانه‌ای و استفاده از نرم‌افزارها انجام شده است. نتیجة پژوهش، حاکی از آن است که بیشتر عالمان صاحب‌نام و اثرگذار هندوستان، با وجود گرایش‌های مختلف فکری و اعتقادی، بر خود لازم می‌دانستند افزون بر انجام دادن حج و زیارت و کسب فواید معنوی، برای شنیدن احادیث نبوی9  و به دست آوردن اسناد معتبر احادیث و همچنین دیگر بهره‌های علمی، در طول دوران زندگی خود، یک یا چند نوبت به مکه و مدینه سفر کنند و از خرمن دانش عالمان سرزمین وحی بهره‌مند شوند. بیشتر افراد مورد بررسی در این تحقیق (بازة زمانی قرن 7 تا 14 ق)، موفق به دریافت اجازة نقل روایت و کسب مقام خلافت و ارشاد مردم، از استادان و عالمان مستقر در حرمین شریفین شده‌اند.